Wydarzenia : Gombrowicz

WydarzeniaBądź zawsze obcy!

2018-08-31
SWOI OBCY – tak zatytułowany był trzeci festiwal Opętani Literaturą, towarzyszący ogłoszeniu tegorocznego laureata Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Nagrodę i festiwal, który trwał od 1 do 9 września, współorganizują Prezydent Radomia i Muzeum Witolda Gombrowicza. Wydarzeniu patronuje Rita Gombrowicz.

Mecenasem nagrody jest Jarosław Krzyżanowski. Festiwal dofinansował w tym roku Marszałek Województwa Mazowieckiego.

Tym razem festiwal rozpoczął się przechadzką po Radomiu śladami Gombrowiczów. To był pierwszy z serii spacerów literackich, które zamierza zorganizować Miejska Biblioteka Publiczna.

We Wsoli i Radomiu posłuchaliśmy Doroty Miśkiewicz i Marka Napiórkowskiego, Hanny Banaszak, Lecha Janerki. Fragmenty trzeciego rozdziału „Opętanych” Witolda Gombrowicza przeczytał Wiktor Zborowski, który opowiadał też o swoich doświadczeniach aktorskich.

Poza tym odbyło się spotkanie z ubiegłoroczną laureatką Nagrody Gombrowicza Anną Cieplak i dyskusja tegorocznych nominowanych (Grzegorz Bogdał, Aleksandra Lipczak, Adam Robiński, Paweł Sołtys, Marcin Wicha) z kapitułą ( Ewa Graczyk, Jerzy Jarzębski, Anna Kałuża, Zofia Król, Zbigniew Kruszyński, Józef Olejniczak, Justyna Sobolewska).

Ważnym wydarzeniem festiwalu była także rozmowa z Ritą Gombrowicz, tym razem Tomasz Tyczyński zapytał o … rzeczy Gombrowiczów.

W kategorie obcości i swojskości wprowadził uczestników festiwalu prof. Zbigniew Mikołejko, filozof, pedagog, historyk religii, a także kontrowersyjny publicysta, ostro traktujący rzeczywistość społeczną, stereotypy, a nawet poprawność polityczną. 

Rrozmawialiśmy o pisarzach niezwykle mocno zakorzenionych w polszczyźnie, którzy mimo to do dziś pozostają poza popularnym kanonem naszej dwudziestowiecznej literatury, a co najmniej poza zainteresowaniami większości tę literaturę czytających.

O życiu i twórczości Aleksandra Wata opowiedział prof. Józef Olejniczak z Uniwersytetu Śląskiego, historyk i teoretyk literatury zajmujący się wnikliwie tym poetą i prozaikiem od trzydziestu lat. Drugim „swoim obcym” był Leo Lipski, jego niezwykłą biografię i twórczość zaprezentował prof. Adam Lipszyc z IFiS PAN, filozof, eseista, tłumacz, laureat Nagrody Literackiej Gdynia za esej o twórczości Waltera Benjamina.

O tym, że swojskość bywała w polskiej historii (także historii literatury) pułapką, w którą wpadały nawet największe umysły i osobowości, opowiedział Irena Jun w monodramie na podstawie powieści Jacka Dehnela Matka Makryna i poematu Juliusza Słowackiego  -Rozmowa z Matką Makryną Mieczysławską.

„Bądź niechętny, nieufny, trzeźwy, ostry i egzotyczny” - nawoływał sam siebie Witold Gombrowicz w Dzienniku. „Nie daj się swoim oswoić, przyswoić! Twoje miejsce nie jest wśród nich, ale poza nimi, jesteś jak sznur, zwany przez dzieci skakanką – wyrzuca się go przed siebie aby przeskoczyć.”

To z tego fragmentu Dziennika zaczerpnęliśmy motto trzeciej edycji Opętanych Literaturą: Bądź zawsze obcy! 

Jesteśmy przekonani, że Gombrowicz ma rację: wielcy pisarze, wielcy twórcy muszą pozostać nieoswojeni w relacjach z publicznością, krytyką, narodem czy społecznościami, nawet jeśli tkwią w samym ich środku. Bezkompromisowi, muszą pozostać „swoimi obcymi”. Dojrzali czytelnicy, dojrzałe społeczeństwa nie karzą ich za tę obcość odrzuceniem, ale i nie próbują na siłę wciskać w swojskość. Wystarczy pamięć sięgająca po ich utwory i porządna lektura. Mamy nadzieję, że festiwal był okazją do takiej właśnie lektury.

Partnerami Nagrody i festiwalu są: Miejska Biblioteka Publiczna, Teatr Powszechny w Radomiu, Zespół Szkół Muzycznych, MCSW „Elektrownia”.

Patronat:
Gazeta Wyborcza, Dwójka Polskie Radio, TVP Kultura, Lubimyczytac.pl

Na zdjęciu fragment ekspozycji w Muzeum Witolda Gombrowicza. Fot. Maciej Bociański/ ML

 

Komentarze