Wydarzenia : Gombrowicz

„Wariatko, co Tobie się marzy? porzuć nałogi myślowe, do twórczego Ducha trzeba naturalnie podejść. Dlaczego z G. robisz Nauczyciela? Jego sztuka jest wyładowaniem - zabawą - grą - rozkoszą - jak mało która. Dlaczego chcesz żeby to był wykład jakiś? Każde zdanie Jego dziennika ma swoją konkretną, prywatną, rację, służy jego życiu. Dlaczego czytasz to, jak księże kazanie?” – pisał Witold Gombrowicz w liście do Marii Paczowskiej, którą wbrew żartobliwej formie lubił i cenił.

Urodzona we Lwowie w 1932 roku Maria była żoną architekta, eseisty i fotografika Bohdana Paczowskiego (1930-2017). Od 1960 roku państwo Paczowscy mieszkali we Włoszech, m.in. w miasteczku Chiavari. Nawiązali przyjaźnie z wybitnymi polskimi pisarzami mieszkającymi za granicą. Byli pierwszymi gośćmi Witolda Gombrowicza i Rity Labrosse w Vence, w willi Alexandrine. Jak notuje Klementyna Suchanow w biografii Gombrowicz. Ja geniusz, „przyjaźń rozpoczęta pomiędzy Ritą i Witoldem a Paczowskimi okaże się najważniejszą i najsilniejszą. Maria jest kobietą z dobrej rodziny, z manierami damy oraz głosem aktorki. Elegancka w nowoczesnym stylu, z włoskim akcentem, a jej niezależność podkreślają krótkie włosy. Jest trzy lata starsza od Rity i ma za sobą pisarski debiut w Polsce (Sentymenty, 1960), który Witold nawet skomplementował”.

Maria i Bohdan Paczowscy byli świadkami na ślubie Rity i Witolda, 28 grudnia 1968 roku w Vence.

W latach osiemdziesiątych przebywali w Paryżu, potem przenieśli się do Luksemburga. Bohdan Paczowski, autor licznych zdjęć przedstawiających Gombrowicza z okresu jego pobytu na Rivierze Francuskiej, zmarł w 2017 roku w Luksemburgu. Tam także, 2 marca 2019 roku zmarła Maria Paczowska. Miała 87 lat.

Rita Gombrowicz na stronie www.witoldgombrowicz.com napisała: 

"Chciałabym oddać hołd pamięci Marii Paczowskiej, zmarłej kilka dni temu, dwa lata po swoim mężu Bohdanie. Obydwoje byli nie tylko oddanymi przyjaciółmi Witolda Gombrowicza w ostatnich latach jego życia, ale także aktywnymi obrońcami jego twórczości. Świadczy o tym wiele pięknych zdjęć wykonanych przez Bohdana. Jestem im również wdzięczna za wsparcie, jakim mnie otoczyli w mojej samotności po śmierci Witolda. Wyrażam żal i smutek z powodu utraty ostatnich wiernych przyjaciół, którzy znali Witolda Gombrowicza osobiście".

„Teraz oczekuję przybycia Marii i Bohdana Paczowskich z Chiavari, z którymi też wielkie toczyć się będą dyskusje” (W. Gombrowicz, Dziennik, 6.VIII.67)

Na zdjęciu: Maria Paczowska z Witoldem Gombrowiczem i Ritą Gombrowicz w Villi Alexandine/ fragment ekspozycji w Espace Gombrowicz w Vence. Fot. E. Witkowska.